ก่อนจะมาเป็นโป๊ป เลโอ ที่ 14 (ตอน 4): แกะรอยความคิดโป๊ปเลโอ ผ่านวิทยานิพนธ์ปริญญาเอก

หลังจากรู้จักชีวิตวัยเด็กและวัยรุ่นของพระสันตะปาปา เลโอ ที่ 14 ไปแล้ว รู้เรื่องความสนิทกับพระสันตะปาปา ฟรานซิสไปแล้ว แต่นั่นคือการรู้จักผ่าน “คำบอกเล่าของคนอื่น” 

วันนี้ ผมจะพาทุกท่านไป “แกะรอยความคิด” ของโป๊ปเลโอบ้าง เพราะก่อนที่จะเป็นพระสันตะปาปา ชื่อ “โรเบิร์ต เพรโวสท์” ไม่ค่อยเป็นที่รู้จักมากนัก ไม่มีบทสัมภาษณ์ ไม่มีงานเขียน ไม่มีบทเทศน์ใดๆ ให้ติดตาม 

การแกะรอยความคิดที่ดีสุดคือ “วิทยานิพนธ์ปริญญาเอก” เพราะนี่คือสิ่งที่โป๊ปเลโอ คิดวิเคราะห์และเขียนขึ้นเอง มันจะเป็นอย่างไร เราไปดูกันเลย … 

** เนื้อหาวันนี้ ดู “เนิร์ดๆ” หน่อยนะครับ เพราะไปอ่านงาน Dissertation กัน ไฟล์วิทยานิพนธ์ปริญญาเอกนี้ ผมแปะไว้ในคอมเมนท์นะครับ เผื่อใครอยากจะนำไปอ่านต่อ

1. วิทยาพิพนธ์ที่ถูกลืม

ว่ากันว่า ถ้า คาร์ดินัล โรเบิร์ต เพรโวสท์ ไม่ได้รับเลือกเป็นพระสันตะปาปา (เลโอ ที่ 14) วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ น่าจะถูกอยู่ในห้องสมุดมหาวิทยาลัยเหมือนงานวิจัยของนักศึกษาคนอื่นๆที่ไม่มีใครสนใจ เว้นแต่ว่านักศึกษาคนนี้จะกลายเป็นพระสันตะปาปา … 

ย้อนกลับไปปี ค.ศ.1987 นักศึกษาปริญญาเอกชาวอเมริกันคนหนึ่งในกรุงโรมได้ศึกษาคำถามสำคัญว่า “การเป็นผู้นำที่เปี่ยมด้วยสติปัญญาและมีประสิทธิภาพในศาสนจักรคาทอลิก” หมายถึงอะไร

นักศึกษาคนนั้นคือ คุณพ่อโรเบิร์ต เพรโวสท์ (พระสันตะปาปา เลโอ ที่ 14) นักศึกษาปริญญาเอกที่ “อันเจลิกุม” หรือมหาวิทยาลัยนักบุญโทมัส อไควนัส ในกรุงโรม ท่านได้เขียนวิทยานิพนธ์ความยาว 167 หน้าเป็นภาษาอังกฤษ หัวข้อ “หน้าที่และอำนาจของอธิการท้องถิ่นในคณะนักบุญออกัสติน” (The Office and Authority of the Local Prior in the Order of Saint Augustine) 

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้จะช่วยให้เราเข้าใจวิธีคิดของพระสันตะปาปา เลโอ ที่ 14 ได้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อพิจารณาว่า หลายปีต่อจากนี้ คุณพ่อเพรโวสท์ ไม่ได้มีผลงานวิชาการลงตีพิมพ์ ไม่มีบทสัมภาษณ์ หรือสุนทรพจน์ต่อสาธารณะมากนัก ทำให้วิทยานิพนธ์เล่มนี้เปรียบเสมือน “ขุมทรัพย์ทางความคิด” ที่ถูกเก็บไว้รอวันถูกค้นพบอีกครั้ง เนื้อหาส่วนใหญ่มุ่งเน้นไปที่เรื่องอำนาจหน้าที่และการบริหารภายในคณะออกัสตินที่ท่านสังกัด

2. อำนาจของผู้นำคือการรับใช้ ไม่ใช่ผู้นำใช้อำนาจเพื่อแสวงหาผลประโยชน์ส่วนตัว

หนึ่งในใจความสำคัญของวิทยานิพนธ์นี้คือมุมมองต่อ “อำนาจ” คุณพ่อเพรโวสท์เขียนไว้อย่างชัดเจนโดยอ้างอิงแนวคิดของนักบุญออกัสตินว่า “สำหรับแนวคิดเรื่องอำนาจของนักบุญออกัสติน ไม่มีที่ว่างสำหรับคนที่แสวงหาผลประโยชน์ส่วนตนและมุ่งหวังอำนาจเหนือคนอื่น การใช้อำนาจในกลุ่มคริสตชนใดๆ ก็ตาม จำเป็นต้องละทิ้งผลประโยชน์ส่วนตนทั้งหมด และอุทิศตนอย่างเต็มที่เพื่อคุณความดีของส่วนรวม”

แนวคิดนี้สะท้อนผ่านชีวิตการทำงานของคุณพ่อเพรโวสท์ตลอดมา และยังปรากฏชัดในบทเทศน์มิสซาเริ่มสมณสมัยที่ลานหน้ามหาวิหารนักบุญเปโตร พระสันตะปาปา เลโอ ที่ 14 หยิบยกแนวคิดนี้มาแบ่งปันว่า “เปโตรต้องอภิบาลฝูงแกะโดยไม่ยอมแพ้ต่อสิ่งล่อใจให้เป็นผู้นำแบบเผด็จการ การใช้อำนาจเหนือผู้ที่ได้รับมอบหมายให้อยู่ในความดูแลของตน” 

3. คุณสมบัติของผู้นำคือ ถ่อมตน รับฟัง และเห็นแก่ความดีของหมู่คณะ

คุณพ่อเพรโวสท์เน้นเรื่องความถ่อมตนมากๆ ท่านเขียนในวิทยานิพนธ์ว่า “คุณธรรมแห่งความถ่อมตนเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้สำหรับคนที่เป็นอธิการทุกคน” โดยอ้างอิงถึงหนังสือข้อความในจดหมายของนักบุญเปโตร ฉบับที่ 1 ว่า “จงเป็นแบบอย่างแก่ฝูงแกะ ไม่ใช่ใช้อำนาจเหนือผู้ที่ได้รับมอบหมายให้อยู่ในความดูแลของตนเอง”

อีกเรื่องที่ คุณพ่อเพรโวสท์ ให้ความสำคัญไม่แพ้กันก็คือ “การรับฟัง” ซึ่งเป็นสิ่งที่นักบุญออกัสตินย้ำเสมอมา ทั้งการรับฟังพระเจ้าและรับฟังซึ่งกันและกัน คุณพ่อเพรโวสท์ เชื่อว่า การรับฟังจะทำให้สมาชิกในหมู่คณะเป็นหนึ่งเดียวกัน ด้วยเหตุนี้ คนที่เป็นอธิการจะมีบทบาทสำคัญมากๆในการทำตัวเป็นแบบอย่างเรื่องการฟังคนอื่น 

และเมื่อได้รับเลือกให้เป็นพระสันตะปาปา ก็น่าดีใจที่ พระสันตะปาปา เลโอ ที่ 14 เรียกร้องให้มี “ศาสนจักรแบบสมัชชา” (Synodal church) ซึ่งเป็นกระบวนการที่พระสันตะปาปา ฟรานซิส ต้องการให้ผู้นำในศาสนจักรรับฟังเสียงของฆราวาส สิ่งนี้ พระสันตะปาปา เลโอ ที่ 14 พร้อมจะสานต่อ

ในวิทยานิพนธ์ปริญญาเอก คุณพ่อเพรโวสท์ ยังชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของความสัมพันธ์ส่วนตัวในการจัดการกับความท้าทายในชีวิตหมู่คณะ และมองว่าอำนาจแบบ “หมู่คณะ” (Collegial) ที่เข้าถึงง่าย จะช่วยแก้ไขปัญหาความขัดแย้งได้ดีกว่า แต่ขณะเดียวกัน ก็ยอมรับว่า “ที่สุดแล้ว มันยังต้องมีคนใดคนหนึ่งที่ยังคงมีอำนาจในการตัดสินใจและชี้นำชีวิตของนักบวชให้ก้าวเดินต่อไป”

4. ผู้นำต้องระวังตัณหาในการครอบงำ เพราะมันจะนำสู่การกดขี่ข่มเหงคนอื่น

นักบุญออกัสติน เคยเตือนเรื่อง “ตัณหาในการครอบงำ” (Libido dominandi) ท่านนักบุญไม่ได้ปฏิเสธอำนาจ แต่ท่านแยกแยะระหว่างอำนาจที่ชอบธรรมซึ่งมุ่งรับใช้ความดีส่วนรวมและรักษาความยุติธรรม กับ “Libido dominandi” ซึ่งเป็นความปรารถนาที่บิดเบี้ยวในการใช้อำนาจเพื่อตนเอง กดขี่ผู้อื่น และไม่คำนึงถึงความยุติธรรม

คุณพ่อเพรโวสท์ประทับใจเรื่องนี้ และได้อ้างอิงถึงแนวคิดของนักบุญออกัสตินในวิทยานิพนธ์ มันแสดงให้เห็นว่าท่านตระหนักถึงอันตรายของ “ตัณหาในการครอบงำ” ที่อาจเกิดขึ้นได้ในกลุ่มผู้มีอำนาจ แม้แต่ในระดับผู้นำคณะนักบวช ด้วยเหตุนี้ คุณพ่อเพรโวสท์จึงย้ำว่าอำนาจที่แท้จริงในกลุ่มคริสตชนควรตั้งอยู่บนพื้นฐานของการรับใช้และความถ่อมตน ท่านมองว่าจำเป็นที่ผู้นำและสถาบันต้องมีกลไกในการจำกัดอำนาจที่ไม่ถูกตรวจสอบ ซึ่งเป็นประเด็นที่พระสันตะปาปา ฟรานซิส ก็ให้ความสำคัญเช่นกัน พระองค์เคยเตือนว่า “ที่ใดมีการครอบงำ ที่นั่นย่อมมีการล่วงละเมิด”

ในวิทยานิพนธ์ฉบับนี้ ยังกล่าวถึงการจัดการกับกรณีทางวินัยที่ร้ายแรงของสมาชิกในคณะนักบวช รวมถึงการล่วงละเมิดทางเพศ โดยอ้างอิงกฎหมายศาสนจักรและธรรมนูญของคณะออกัสติน ระบุถึงความผิดที่อาจนำไปสู่การถูกขับออกจากคณะ เช่น การสูญเสียจิตวิญญาณนักบวชอย่างสิ้นเชิง 

คุณพ่อเพรโวสท์เน้นย้ำถึงความสำคัญของความรักความเมตตาและความละเอียดอ่อนในการบังคับใช้บทลงโทษ โดยมีจุดประสงค์เพื่อการกลับใจของผู้กระทำผิดและการปกป้องชีวิตของชุมชน

5. ผู้นำต้องผสมผสานเรื่องการบริหารเข้ากับเรื่องชีวิตฝ่ายจิตให้ไปด้วยกันให้ได้

ตอนท้ายของวิทยานิพนธ์ คุณพ่อเพรโวสท์ เขียนถึงบทบาทของอธิการหรือผู้นำว่าไม่ได้จำกัดอยู่เพียงเรื่องกฎระเบียบหรือการจัดการในทางปฏิบัติเท่านั้น แต่ยังหมายถึงการผสมผสานเรื่องการบริหารเข้ากับเรื่องจิตวิญญาณแบบไม่อาจแยกจากกันได้ 

สำหรับตัวของเพรโวสท์ การบริหารและจิตวิญญาณต้องไปด้วยกัน ดูได้จากวัยหนุ่ม เขามีทักษะบริหารเด่นชัด ตั้งแต่ตรวจสอบบัญชีหนังสือรุ่นไฮสคูลจนถึงสร้างชื่อเสียงในโรมันคูเรีย และนั่นเป็นสิ่งที่หลายคาร์ดินัลหลายคนมั่นใจในตัวของคาร์ดินัลเพรโวสท์ และลงคะแนนให้เขาสานต่องานของนักบุญเปโตรนั่นเอง 

Sources:

1. วิทยานิพนธ์ปริญญาเอกของพระสันตะปาปา เลโอ ที่ 14 ​​https://www.scribd.com/document/865564516/The-Office-and-Authority-of-the-Local-Prior-in-the-Order-of-Saint-Augustine-Prevost-Robert-F-O-S 

2.  https://www.nytimes.com/2025/05/22/us/pope-leo-doctoral-dissertation.html 

 

3. https://www.popereport.com/2025/05/14.html 

4. https://apnews.com/article/pope-augustine-vatican-authority-908662f6e1ffaa976c92f9b4ff5cdb64

5. https://www.osvnews.com/angelicum-rector-popes-election-greatest-mercy-god-has-ever-shown-on-catholic-church-in-america/