ฟาติมาสาร - เมื่อสันตะสำนักและวาติกันแถลงงบการเงินประจำปี (15 กรกฎาคม 2012)

หลังวันที่ 29 มิถุนายนของทุกปีซึ่งเป็นวันสมโภชนักบุญเปโตรและนักบุญเปาโล สันตะสำนัก (HOLY SEE) และนครรัฐวาติกัน (VATICAN CITY STATE) จะมีธรรมเนียมปฏิบัติหนึ่งอย่างที่จะกระทำ นั่นคือ การแถลงงบการเงินประจำปีที่ผ่านมา (2011) ปรากฏว่า รอบปีที่ผ่านมา งบการเงินสันตะสำนักดูไม่สวยเลย เพราะติดลบเกือบ 15 ล้านยูโร ส่วนงบของวาติกัน ออกมาดูดี บวก 21 ล้านยูโร

ก่อนลงลึกถึงรายละเอียด ขออธิบายซ้ำอีกครั้งถึงความแตกต่างระหว่างคำว่า “สันตะสำนัก” และ “วาติกัน” เพราะผมค่อนข้างมั่นใจว่า หลายท่านยังสับสันว่า ทั้งสองคำนี้มีความแตกต่างกันอย่างไร

สันตะสำนัก (HOLY SEE) หมายถึงศูนย์กลางการบริหารงานของพระศาสนจักรคาทอลิกทั่วโลกซึ่งมีพระสันตะปาปาเป็นประมุขสูงสุด งานส่วนนี้ได้แก่สังฆมณฑลคาทอลิกรวมไปถึงคณะนักบวชคาทอลิกทั่วโลก สันตะสำนักถือกำเนิดขึ้นตั้งแต่สมัยคริสตชนยุคแรกเริ่ม ดังนั้น สมณทูตซึ่งเป็นผู้แทนพระสันตะปาปาประจำประเทศต่างๆ ชื่อเรียกที่ถูกต้อง ต้องเป็น “ทูตของสันตะสำนัก” ไม่ใช่ “ทูตของวาติกัน” แต่เราใช้คำว่า(สถาน)ทูตวาติกัน เพื่อให้เกิดความเข้าใจง่าย เช่นเดียวกัน อัครสังฆมณฑลกรุงเทพ ขึ้นตรงกับสันตะสำนักซึ่งเป็นศูนย์กลางบริหารงานของพระศาสนจักรคาทอลิก อย่าไปเข้าใจผิดว่า อัครสังฆมณฑลกรุงเทพขึ้นตรงกับวาติกันเป็นอันขาด

นครรัฐวาติกันหมายถึงอาณาเขตรัฐอิสระที่เล็กสุดในโลก ซึ่งเพิ่งจะถือกำเนิดขึ้นใน ค.ศ.1929 (ต่างกับสันตะสำนักที่มีมาแต่ช้านาน) วาติกันเป็น “ประเทศ” ซึ่งมีพระสันตะปาปาเป็นประมุข และมีคณะรัฐมนตรีบริหารงาน (นายกรัฐมนตรีของวาติกันได้แก่ พระคาร์ดินัล ตาร์ชิซิโอ แบร์โตเน่ เลขาธิการนครรัฐ) วาติกันเป็นแค่ “ดินแดน” ซึ่งสันตะสำนักตั้งอยู่ในนั้น สรุปง่ายๆก็คือ สันตะสำนักจะดูแลด้านจิตวิญญาณและงานอภิบาล ส่วนวาติกันเป็นอาณาเขตที่ตั้งแสดงอำนาจอธิปไตย

กลับมาต่อกันที่การแถลงงบการเงินประจำปี ในส่วนงบสันตะสำนัก ตัวเลขที่ออกมานั้น ติดลบ 14,890,034 ยูโร (ประมาณ 580 ล้านยูโร) สันตะสำนักชี้แจงว่า ตัวเลขติดลบขนาดนี้เพราะต้องแบกรับค่าใช้จ่ายในการบริหารพระศาสนจักรคาทอลิกทั่วโลก อาทิ การใช้จ่ายในการช่วยเหลือสังฆมณฑลต่างๆ หรือจะเป็นค่าใช้จ่ายด้านการทูต นอกจากนี้ ยังเป็นค่าใช้จ่าย (เงินเดือน) ให้กับพนักงานทุกระดับที่ปฏิบัติงานในสันตะสำนัก ไล่ตั้งแต่ระดับพระคาร์ดินัลลงมาถึงฆราวาส (สิ้นปี 2011 สันตะสำนักมีพนักงานในความดูแลทั้งหมด 2,832 คน) แม้ตัวเลขจะติดลบขนาดหนัก แต่สันตะสำนักก็ให้คำมั่นสัญญาว่า จะไม่ “ปลดพนักงาน” แน่นอน พร้อมกันนี้ สันตะสำนักระบุด้วยว่า สาเหตุที่ตัวเลขติดลบขนาดหนักนั้น เกิดจากสภาพเศรษฐกิจที่ย่ำแย่ของยุโรป ส่งผลให้เงินสกุลยูโรที่เป็นสกุลหลักของสันตะสำนัก ต้องลดค่าลงอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ทำให้เวลาส่งเงินไปยังประเทศต่างๆ ต้องส่งเงินมากขึ้นนั่นเอง

แม้งบกำไรขาดทุนของสันตะสำนักจะติดลบ (รายรับน้อยกว่ารายจ่าย) แต่เมื่อเจาะเข้าไปดูรายรับ ปรากฏว่า มีข้อมูลบางส่วนที่เพิ่มขึ้น อาทิ ยอดเงินบริจาค “ปีเตอร์ เพนซ์” (PETER’S PENCE – เงินถุงทานพระสันตะปาปาเพื่อให้พระองค์นำไปช่วยเหลือคาทอลิกในประเทศที่ประสบภาวะสงครามหรืออุทกภัย อาทิ ปี 2011 พระสันตะปาปาส่งเงินมาช่วยผู้ประสบภัยน้ำท่วมในประเทศไทย นอกจากนี้ ยังเป็นเงินถุงทานเป็นค่าใช้จ่ายเวลาพระสันตะปาปาเสด็จเยือนประเทศต่างๆ) ก็เพิ่มขึ้นจาก 54.9 ล้านยูโร หรือประมาณ 2,141 ล้านบาทในปี 2010 เป็น 55.14 ล้านยูโร หรือประมาณ 2,150 ล้านบาทในปี 2011 นอกจากนี้ เงินที่คณะนักบวชคาทอลิกทั่วโลกส่งมาช่วยเหลือสันตะสำนัก ก็เพิ่มขึ้นเช่นกัน โดยเพิ่มจาก 607,210 ยูโร หรือประมาณ 23.68 ล้านบาทในปี 2010 เป็น 970,022 ยูโร หรือประมาณ 37.8 ล้านบาทในปี 2011 … แต่อย่างไรก็ดี เมื่อนำรายรับลบรายจ่ายแล้ว สันตะสำนักก็ยังติดลบอยู่ดี

ในส่วนของงบการเงินนครรัฐวาติกัน อันนี้ เป็นบวกแทบทุกปีก็ว่าได้ เพราะรายได้หลักมาจากนักท่องเที่ยวที่จ่ายเงินซื้อบัตรเข้าชมพิพิธภัณฑ์วาติกัน รวมถึงซื้อของที่ระลึกต่างๆ (ค่าเฉลี่ยผู้มาเยือนวาติกันอยู่ที่ 5.5 ล้านคนต่อปี) โดยรายรับเพิ่มจาก 82.4 ล้านยูโร หรือประมาณ 3,213 ล้านบาทในปี 2010 เป็น 91.3 ล้านยูโร หรือประมาณ 3,560 ล้านบาทในปี 2011 อย่างไรก็ตาม เมื่อหักลบกับค่าจ้างพนักงานประจำพิพิธภัณฑ์จำนวน 1,887 คน, ค่าบริหารงาน และค่าปรับปรุงรักษาพิพิธภัณฑ์ (ส่วนมากต้องจ่ายให้นักโบราณคดีมาบูรณะ) ทำให้กำไรตรงนี้เหลือแค่ 21,843,851 ยูโร หรือประมาณ 851 ล้านบาท

ทั้งหมดนี้ก็เป็นรายงานตัวเลขงบบัญชีจากสันตะสำนักและวาติกัน หวังเป็นอย่างยิ่งว่า จะช่วยให้ผู้อ่านได้หายสงสัยถึงความแตกต่างระหว่าง “สันตะสำนัก” และ “วาติกัน” ได้ไม่มากก็น้อย นอกจากนี้ หวังว่า บทความนี้น่าจะช่วยหลายคนเข้าใจถึงหลักการบริหารงานของพระศาสนจักรและที่มาของรายรับรายจ่ายด้วยนะครับ

AVE   MARIA