ก่อนจะมาเป็นโป๊ป เลโอ ที่ 14 (ตอน 7): “เครื่องหมายแห่งกาลเวลา” ทำไมโป๊ปฟรานซิสเลือก “อธิการเจ้าคณะออกัสติน” ไปเป็น “บิช็อปแห่งชิกลาโย่” และจากนั้น ทุกอย่างเริ่มเชื่อมโยงกันหมด

จากหน้าที่ “อธิการเจ้าคณะออกัสติน” มาเป็น “บิช็อปแห่งชิกลาโย่ ประเทศเปรู” Pope Report มีความรู้สึกว่า นี่คือแผนการของพระเจ้าจริงๆ

ไล่ตั้งแต่ทำไมโป๊ปฟรานซิส ต้องเลือก “คุณพ่อเพรโวสท์” ไปแก้ปัญหาที่เปรู, นี่ทึ่งตรงที่การแก้ปัญหาในเปรู คุณพ่อเพรโวสท์ใช้วิธี “สมัชชาที่ก้าวไปด้วยกัน” (Synodality) ซึ่งต่อมาพระสันตะปาปา ฟรานซิส เอาไปใช้ที่วาติกัน และการร่วมกันทำงานครั้งสุดท้ายนั่นคือการยุบกลุ่ม “โซดาลิติอุม คริสตีอาเน วิเต” กลุ่มคาทอลิกขวาจัดในเปรู กลุ่มนี้ถูกพระสันตะปาปา ฟรานซิส สั่งยุบ ก่อนที่พระองค์จะสิ้นพระชนม์ 3 เดือน โดยคนเดินเรื่องคือ คาร์ดินัล โรเบิร์ต เพรโวสท์ หรือพระสันตะปาปา เลโอ ที่ 14 นั่นเอง

1. จุดเริ่มต้นของการถูกส่งกลับไปทำงานที่เปรู มาจากมิสซาที่โป๊ปฟรานซิสเป็นประธาน

พระสันตะปาปา ฟรานซิส ได้รับเลือกในค.ศ. 2013 และเป็นปีสุดท้ายที่คุณพ่อโรเบิร์ต เพรโวสท์ ดำรงตำแหน่งอธิการเจ้าคณะออกัสติน (วาระที่สอง) ช่วงนั้น คณะออกัสตินจะมีประชุมสามัญของคณะที่กรุงโรม คุณพ่อเพรโวสท์ ส่งจดหมายเชิญพระสันตะปาปา ฟรานซิส ให้มาเป็นประธานในงานดังกล่าว

คุณพ่อแอนโธนี่ แบงส์ สมาชิกคณะออกัสตินในบ้านคณะที่กรุงโรม แซวคุณพ่อเพรโวสท์ว่า “พระสันตะปาปา ฟรานซิส ไม่มาหรอก” แต่ผิดคาด พระสันตะปาปา ฟรานซิส ตอบตกลง 

คุณพ่อแบงส์ บอกว่า “พ่อเพรโวสท์อึ้งจนแทบล้มไปเลย เมื่อได้รับจดหมายตอบกลับจากพระสันตะปาปาว่า พระองค์จะมาร่วมงาน เพราะทุกคนรู้ดีกว่า สมัยที่พระสันตะปาปา ฟรานซิส ยังเป็นคาร์ดินัลฆอร์เค่ แบร์โกโญ่ พระองค์เคยมีความเห็นขัดกับพ่อเพรโวสต์หลายครั้งเรื่องการขอตัวบุคลากรของคณะออกัสตินไปช่วยงาน”

คุณพ่ออังเคล มาร์ติน ฆัวเรซ เลขาธิการคณะออกัสตินในตอนนั้น ย้อนความจำว่า “คุณพ่อเพรโวสท์ พูดกับตนว่า ‘จำคำพูดผมไว้นะ พระสันตะปาปาองค์นี้ไม่เหมือนใคร’” 

ในมิสซาเปิดการประชุมสามัญของคณะฯ คุณพ่อเพรโวสท์กล่าวกับพระสันตะปาปา ฟรานซิส หลังรับศีลว่า “พระองค์คือของขวัญที่ยิ่งใหญ่ที่พระเจ้ามอบให้ศาสนจักรคาทอลิก พระองค์คือพระสันตะปาปาที่มีวิธีการเข้าหาสัตบุรุษที่ไม่เหมือนใคร” 

หลังมิสซา พระสันตะปาปา ฟรานซิส เรียกคุณพ่อเพรโวสท์ไปพบและคุยเป็นการส่วนตัวว่า “หลังจากนี้ พักผ่อนให้เยอะๆนะ” คำพูดนี้ คุณพ่อเพรโวสท์บอกว่า “ตอนแรกเข้าใจว่า พระสันตะปาปาน่าจะหมายถึงพักเยอะๆ เพราะเห็นเหนื่อยจากการจัดประชุมสามัญของคณะ” 

แต่หลังจากนั้น 1 ปี หรือในค.ศ.2014 พระสันตะปาปา ฟรานซิส แต่งตั้งคุณพ่อโรเบิร์ต เพรโวสท์ ให้เป็นผู้ดูแลเขตศาสนปกครองชิกลาโย่ ประเทศเปรู และปีถัดมา ค.ศ.2015 ก็แต่งตั้งให้เป็นบิช็อปปกครองเขตศาสนปกครองดังกล่าว

2. เหมือนโป๊ปฟรานซิสรู้ปัญหา และเลือกคนที่จะแก้ได้ถูกต้อง เพราะแก้ปัญหาต้องเริ่มด้วยการฟัง

Pope Report มีความรู้สึกว่า พระสันตะปาปา ฟรานซิส ทราบปัญหาในเขตศาสนปกครองชิกลาโย่เป็นอย่างดี และมีแผนงานอยู่แล้วว่า คนที่จะมาแก้ปัญหาในพื้นที่นี้ควรจะเป็น “โรเบิร์ต เพรโวสท์” หรือพระสันตะปาปา เลโอ ที่ 14 ในอนาคต

แบ็กกราวด์ของเรื่องนี้ เริ่มจากการที่เขตศาสนปกครองชิกลาโย่ถูกบริหารงานโดยบิช็อปจากโอปุส เดอี (Opus Dei) มานานกว่า 40 ปี ชื่อเสียงของโอปุส เดอี คือเน้นความเป็นอนุรักษ์นิยมและเคร่งครัดในระเบียบวินัยแบบสุดๆ แต่คริสตชนในอเมริกาใต้หลายประเทศ โดยเฉพาะเปรู ได้รับอิทธิพลทางความคิดจากเทวศาสตร์แห่งการปลดปล่อย (Liberation Theology) ซึ่งเป็นแนวคิดแบบหัวก้าวหน้า สาเหตุที่ได้รับอิทธิพลจากแนวคิดนี้ เพราะผู้เริ่มต้นแนวคิดนี้คือ คุณพ่อกุสตาโว่ กูเตียเรซ สงฆ์นักบวชคณะโดมินิกันชาวเปรู นั่นเอง

ในภูมิภาคที่เคร่งครัดแห่งนี้ มิสซาวันธรรมดาในมหาวิหารอาจมีถึงห้าครั้งต่อวัน “พันธกิจของวัดส่วนใหญ่จะมุ่งเน้นไปที่การโปรดศีลมหาสนิทและศีลศักดิ์สิทธิ์ต่างๆ แต่ฆราวาสแทบไม่มีส่วนร่วมเกินไปกว่าการสอนคำสอนหรือการจัดแท่นมิสซา” เซซ่าร์ ปิสโกย่า ที่ปรึกษาสภาบิช็อปแห่งลาตินอเมริกากล่าว

ไม่นานหลังจากเดินทางมาถึงชิกลาโย่ บิช็อปเพรโวสท์ได้เริ่มการปฏิรูปงานอภิบาลที่มุ่งเน้นการเพิ่มบทบาทและการมีส่วนร่วมของฆราวาสในชีวิตของวัด นี่เป็นก้าวที่กล้าสำหรับเขตศาสนปกครองซึ่งอยู่ภายใต้การนำของบิช็อปจากโอปุส เดอี มาเป็นเวลานานเกือบสี่ทศวรรษ ซึ่งเป็นแนวทางที่เน้นความเป็นอนุรักษ์นิยมและความเป็นสงฆ์นิยม (Clericalism) โดยเฉพาะในการอบรมบรรดาสงฆ์

3. บิช็อปเพรโวสท์แก้ด้วยการรับฟังแบบ “สมัชชาที่ก้าวไปด้วยกัน” (Synodality) ก่อนที่โป๊ปฟรานซิสจะนำไปใช้ที่วาติกัน

บิช็อปเพรโวสท์ เริ่มต้นอย่างนุ่มนวล โดยแต่งตั้งฆราวาสอย่าง เซซ่าร์ ปิสโกย่า ให้เป็นผู้นำการปฏิรูป พวกเขาได้เดินทางไปเยี่ยมวัดต่างๆ จัดการประชุมในลักษณะสภาของเมือง (Town Hall Style) และเชิญชวนให้ทุกคนร่วมกันวาดฝันถึงวัดที่พวกเขาอยากจะเห็น มีผู้เข้าร่วมราว 1,000 คน เพื่อร่วมกันกำหนดลำดับความสำคัญในงานอภิบาล 

เมื่อผู้คนได้ระบุถึงปัญหาต่างๆ ของศาสนจักร คำตอบที่ได้ก็มีความหลากหลาย แต่สำคัญสุดคือ “ผู้มีความเชื่อกำลังสูญเสียความศรัทธา” นี่คือสิ่งที่บิช็อปเพรโวสท์อยากรู้และ “ต้องการฟัง” จากปากจริงๆของฆราวาสคาทอลิก 

นี่คือการทำงานแบบ “สมัชชาที่ก้าวไปด้วยกัน” (Synodality) ก่อนที่คำนี้จะกลายเป็นหัวใจสำคัญในยุคของพระสันตะปาปา ฟรานซิส เสียอีก แนวทางดังกล่าวไม่ใช่เรื่องปกติในชิกลาโย่ ที่ซึ่งชาวคาทอลิกที่ได้รับอิทธิพลจากเทววิทยาแห่งการปลดปล่อย เคยรู้สึกถูกกีดกันมาเป็นเวลานาน

เรื่องนี้ บิช็อป เอดินซอน ฟาร์ฟาน ผู้สืบทอดตำแหน่งต่อจากบิช็อปเพรโวสท์ในชิกลาโย่ และเป็นนักบวชออกัสตินเหมือนกัน บอกว่า “การมีส่วนร่วม (Communion) เป็นหัวใจของจิตวิญญาณแบบออกัสติเนี่ยน เมื่อพระพรพิเศษ (คาริสมา) เข้ามาสู่ศาสนจักร เราต้องต้อนรับและให้คุณค่าโดยไม่ทำให้เป็นของของเราคนเดียว แต่ภารกิจของเราคือการรวมทุกคนให้เป็นหนึ่งเดียวกัน”

อันโตนีอาต้า ปาเชโก้ ฆราวาสหญิงซึ่งปัจจุบันเป็นหัวหน้าคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมของเขตศาสนปกครองชิกลาโย่ บอกว่า “กับบิช็อปเพรโวสท์ ฉันได้เรียนรู้ที่จะยืนยันว่าการรับศีลล้างบาปของฉันคือหนังสือเดินทางเพียงใบเดียวที่ฉันต้องการเพื่อเป็นส่วนหนึ่งของศาสนจักร ในทางทฤษฎี ฉันรู้เรื่องนี้มาก่อนแล้ว แต่ในศาสนจักรที่เป็นปึกแผ่นแบบเดิม ฉันไม่เคยได้ใช้ชีวิตตามความเชื่อนั้นจริงๆ เลย”

โยลันดา ดิอาซ ฆราวาสอีกคน บอกว่า “นี่คือวิสัยทัศน์ของบิช็อปเพรโวสท์ ท่านต้องการสร้างพื้นที่ให้ทุกคนได้รับฟังซึ่งกันและกัน ไม่ใช่เพื่อหลีกเลี่ยงความขัดแย้ง แต่เพื่อให้ทุกฝ่ายได้มีส่วนร่วมในบทสนทนา”

4. เจอต่อต้านว่า “จะเอาฆราวาสมาสอนสงฆ์ได้ไง ฆราวาสจบอะไรมา เป็นผู้เชี่ยวชาญเรื่องนี้หรือ”

 

การปฏิรูปของบิช็อปเพรโวสท์ไม่ได้ราบรื่น โดยเฉพาะจากสงฆ์บางคน บางคนไม่พอใจที่ฆราวาสเป็นผู้นำการปฏิรูปอภิบาล 

“ฆราวาสจะมาสอนเราเป็นศาสนจักรได้อย่างไร ฆราวาสพวกนี้มีประสบการณ์อะไร เป็นผู้เชี่ยวชาญสายนี้เหรอ เรียนจบอะไรมา” คุณพ่อเปโดร วาสเกซ สงฆ์อาวุโส บอกว่า มีสงฆ์บางคนในชิกลาโย่ต่อต้านการปฏิรูปนี้ โดยไม่มาร่วมเข้าเงียบหรือประชุมของเขตศาสนปกครอง

บิช็อปเพรโวสท์ ก็รู้เรื่องนี้ และให้กำลังใจ เซซ่าร์ ปิสโกย่า หัวหน้าฆราวาสผู้นำการปฏิรูปว่า “ถ้าคุณเจอสงฆ์ที่ต่อต้าน ช่วยบอกพ่อหน่อยนะว่า คนคือใคร พ่อจะไปคุยกับเขา”

“สไตล์ที่อดทนอดกลั้นและเน้นการสนทนา กลายเป็นจุดเด่นของบิช็อปเพรโวสท์ เพราะท่านมักหาเวลาช่วยให้คนเข้าใจเหตุผลเบื้องหลังกระบวนการ ผู้นำบางคนบังคับคนข้างล่างให้เปลี่ยนแปลง แต่บิช็อปเพรโวสท์ไม่ใช่แบบนั้น ท่านชวนคนเข้ามาและสร้างร่วมกัน” ปิสโกย่า เน้นย้ำ

แม้จะมีแรงต้านในตอนแรก แต่บิช็อปเพรโวสท์ก็ได้รับความเคารพจากสงฆ์หลายคน ท่านพักอยู่เป็นหมู่คณะที่บ้านพักบิช็อปกับสงฆ์สี่คน ร่วมสวดทำวัตรเช้าและทานอาหาร หลังอาหารกลางวัน พวกเขาจะไปภาวนาหน้าศีลมหาสนิทและสวดสายประคำ ซึ่งเป็นกิจวัตรที่พบในจิตวิญญาณของโอปุส เดอี

5. ถ้าทำผิด พร้อมยอมรับและขอโทษ

บิช็อปเพรโวสท์ไม่กลัวที่จะยอมรับเมื่อทำผิด ในเดือนกรกฎาคม 2020 ช่วงโควิดยังระบาด แต่เริ่มซาลง เขาตัดสินใจเปิดวัดและให้คนมาร่วมมิสซาที่มหาวิหาร แม้กรุงลิม่า เมืองหลวงของเปรู จะยังประกาศปิดวัด นักข่าวโทรทัศน์ถ่ายทอดสดมิสซานั้น และหลังมิสซา ถามคำถามใส่บิช็อปเพรโวสท์วแบบออกอากาศว่า “บิช็อปเพรโวสท์ ท่านพร้อมรับผิดชอบไหม ถ้าสัตบุรุษบางคนต้องใช้เครื่องช่วยหายใจในสองสัปดาห์”

ปฏิกิริยาของบิช็อปเพรโวสท์คือ “อึ้ง และยืนเงียบหน้ากล้องถ่ายทอดสดทั่วประเทศ”

เช้าวันรุ่งขึ้น บิช็อปเพรโวสท์ บอกสงฆ์ในชิกลาโย่ว่า “พระเจ้าพูดกับพ่อผ่านนักข่าวคนนั้น” ท่านออกมาขอโทษที่ตัดสินใจเปิดวัดทั้งที่โควิดระบาด 

จากนั้น บิช็อปเพรโวสท์ ได้ร่วมมือกับคาริตัส เปิดแคมเปญระดมทุนและสร้างโรงงานผลิตออกซิเจนฟรี 2 แห่งให้ประชาชน

6. ขับรถกระบะช่วยผู้ประสบภัยพายุ ขี่ม้าขึ้นดอยเยี่ยมคนป่วย และบทเทศน์ที่สั้น กระชับ ไม่เวิ่นเว้อ

บิช็อปเพรโวสท์ไม่กลัวที่จะเท้าเปรอะเปื้อน จริง ๆ แล้ว หนึ่งในวิดีโอสุดท้ายก่อนออกไปโรมในปี 2023 ท่านแสดงให้เห็นว่ายืนอยู่ในจุดน้ำท่วมที่หมู่บ้านที่ถูกไซโคลนยากูถล่ม ท่านขับรถกระบะส่งของช่วยคนช่วงนั้น หรือบางทีก็ขี่ม้าขึ้นเขาไปเยี่ยมผู้ประสบภัย

หากยังจำเรื่องชอบขับรถกระบะด้วยตัวเอง และขับรถทางไกล เรื่องนี้ คาร์ดินัล โจเซฟ โทบิน เพื่อนสนิทของเพรโวสท์ บอกว่า “บ็อบบ้ามากๆ ตอนนั้น เขาเป็นบิช็อปที่ชิกลาโย่ แต่เขาขับรถกระบะมาเอง 12 ชั่วโมง ขับจากชิกลาโย่ เพื่อมาหาผมที่กรุงลิม่า เมืองหลวงของเปรู คุณนึกภาพนะ รถเขาเต็มไปด้วยฝุ่นแดงๆ เขาลงจากรถด้วยการใส่หมวกเบสบอลเก่าๆ เขาสุดจริงๆ”

อีกสิ่งที่ทุกคนจำได้แม่นคือบทเทศน์ของท่านจะเป็นแบบสั้น กระชับ ชัดเจน เน้นการประกาศข่าวดีและพลังแห่งพระหรรษทานของพระเจ้า”

เรื่องบทเทศน์สั้น กระชับ ดูเหมือนว่า บิช็อป เพรโวสท์ จะมีความคิดเหมือนกับพระสันตะปาปา ฟรานซิส นั่นคือ “อย่าเวิ่นเว้อ ยืดยาด หาสาระไม่ได้”

นอกจากนี้ ยังมีเรื่องราวมากมายเกี่ยวกับท่าทีเล็ก ๆ แต่มีความหมายของบิช็อปเพรโวสท์ นั่นคือ “การไปเยี่ยมสงฆ์ในวันเกิด โทรศัพท์ไปทักทายเมื่อไม่สามารถไปหาได้ และตอบข้อความเกือบทันที ถ้าเจอบิช็อปเพรโวสท์ตามท้องถนน ท่านจะหยุดและฟัง ทุกคนรู้สึกว่าตัวเองได้รับความสำคัญ” คุณพ่อเอลเมร์ อูโชเฟ่น บอกเล่าความประทับใจ

7. ไม่มั่วเรื่องการเงิน ไม่ชอบการทุจริต และล่วงละเมิดในศาสนจักร

ค.ศ. 2018 บิช็อป โรเบิร์ต เพรโวสท์ ได้รับเลือกเป็นรองประธานสภาบิช็อปคาทอลิกเปรู ตอนนั้น ศาสนจักรยังเผชิญผลกระทบจากคดีล่วงละเมิดและโกงเงินของ “โซดาลิติอุม คริสตีอาเน วิเต” (Sodalitium Christianae Vitae - SCV) กลุ่มคาทอลิกขวาจัดที่ก่อตั้งในเปรูยุค 1970 เพื่อสู้กับเทววิทยาปลดปล่อย โดย SCV ได้รับการสนับสนุนจากผู้มีอำนาจสายอนุรักษ์นิยม

เป็นบิช็อปเพรโวสท์ นี่เองที่มีบทบาทสำคัญในการสนับสนุนนักข่าวผู้เปิดโปงการทุจริตการเงินและการล่วงละเมิดภายในกลุ่มโซดาลิติอุม คริสตีอาเน วิเต และให้ความช่วยเหลือแก่เหยื่อที่ถูกล่วงละเมิด

เรื่อง “โซดาลิติอุม คริสตีอาเน วิเต” ผมจะเขียนแยกพิเศษให้หนึ่งตอน เพราะเรื่องนี้เหมือนเป็น “เครื่องหมายแห่งกาลเวลา” ที่พระเจ้าจัดให้ พระสันตะปาปา ฟรานซิส กับ พระสันตะปาปา เลโอ ที่ 14 ทำงานร่วมกันเป็นครั้งสุดท้าย

กลุ่มนี้ถูกพระสันตะปาปา ฟรานซิส สั่งยุบ ก่อนที่พระองค์จะสิ้นพระชนม์ 3 เดือน โดยคนเดินเรื่องคือ คาร์ดินัล โรเบิร์ต เพรโวสท์ หรือพระสันตะปาปา เลโอ ที่ 14 นั่นเอง

Sources:

1. https://international.la-croix.com/religion/leo-xivs-roots-in-peru-shaped-his-vision-for-the-church

2. https://elpais.com/america/2025-05-11/prevost-en-chiclayo-el-obispo-gringo-que-hablaba-poco-pero-hacia-mucho.html

3. https://www.washingtonpost.com/world/2025/05/10/pope-leo-prevost-vatican 

4. https://www.bbc.com/news/articles/cewdl4e57v7o

5. https://apnews.com/article/peru-pope-leo-chiclayo-vatican-prevost-0f99859e5749decadade2d24ba7811dd

6. https://cvx-clc.net/en/leo-xiv-as-robert-prevost-in-chiclayo-peru/

7. https://www.npr.org/2025/05/09/nx-s1-5392364/pope-leo-xiv-peru-nonprofit-work

8. https://www.youtube.com/watch?v=dAbyF9yhOHY

9. https://cruxnow.com/church-in-the-americas/2025/05/diocese-of-chiclayo-in-peru-celebrates-former-bishop-prevosts-election-as-pope-leo-xiv 

10. https://www.thetablet.co.uk/news/peruvian-bishop-defends-pope-against-claims-of-abuse-cover-up/